از رؤیا و خواب‌ها بیشتر بدانیم

برای حقیقت «رؤیا» دو تفسیر مادی و معنوی وجود دارد:

مادی ها، رؤیا را نتیجه مستقیم کارهای روزانه انسان یا ناشی از یک سلسله آرزوهای برآورده نشده و یا ترس از چیزی می دانند.

«رؤیاها» همیشه مربوط به گذشته هستند و هرگز از آینده خبر نمی دهند؛ اما به اعتقاد فلاسفه روحی، خواب ها چند دسته اند: ۱. مربوط به زندگی گذشته. ۲. خواب های پریشان. ۳. خواب های مربوط به آینده.

دسته اول و دوم تعبیر خاصی ندارند و فقط دسته سوم در صورتی که واضح و روشن نباشد نیازمند تعبیر هستند.

لازم است در اینجا به نظرات مختلفی که درباره حقیقت «رؤیا» ابراز شده به طور فشرده اشاره کنیم. درباره حقیقت «رؤیا»، تفسیرهای زیادی شده است که می توان آنها را به دو بخش تقسیم کرد:

۱. تفسیر مادی.
۲. تفسیر روحی.

مادی ها می گویند رؤیا چند علت می تواند داشته باشد:

الف: ممکن است خواب دیدن و رؤیا نتیجه مستقیم کارهای روزانه انسان باشد، یعنی آنچه برای انسان در روزهای گذشته روی داده به هنگام خواب در مقابل فکرش مجسم گردد.

ب: ممکن است یک سلسله آرزوهای برآورده نشده باعث دیدن خواب هائی شود، همان طور که شخصی تشنه، در خواب آب می بیند و کسی که در انتظار سفر کرده ای است آمدن او را از سفر به خواب می بیند (و از قدیم گفته اند شتر در خواب ببیند پنبه دانه!...).

ج: ممکن است ترس از چیزی باعث شود که انسان خواب آن را ببیند؛ زیرا مکرر تجربه شده است کسانی که از دزد وحشت دارند شب، خوابِ دزد می بینند (ضرب المثل معروف: دور از شتر به خواب و خواب آشفته نبین اشاره به همین حقیقت است).

«فروید» و پیروان مکتب فروید، یک نوع تفسیر و تعبیر مادی دیگری برای خواب دارند: آنها طی مقدمات مشروحی اظهار می دارند که: خواب و رؤیا عبارت است از ارضای تمایلات واپس زده و سر کوفته ای که همیشه با تغییر و تبدیل هائی برای فریب «من» به عرصه خودآگاهی روی می آورند.

توضیح اینکه: بعد از قبول این مسئله که روان آدمی مشتمل بر دو بخش است «بخش آگاه» (آنچه به تفکرات روزانه و معلومات ارادی و اختیارات انسان ارتباط دارد) و «بخش ناآگاه» (آنچه در ضمیر باطن به صورت یک میل ارضا نشده پنهان گردیده است) می گویند: بسیار می شود امیالی که ما داریم و به عللی نتوانسته ایم آنها را ارضا کنیم و در ضمیر باطن ما جای گرفته اند، به هنگام خواب که سیستم خودآگاه از کار می افتد برای یک نوع اشباع تخیلی به مرحله خودآگاه روی می آورند، گاهی بدون تغییر منعکس می شود (همانند عاشقی که محبوب از دست رفته خود را در عالم خواب مشاهده می کند) و گاهی تغییر شکل داده و به صورت های مناسبی منعکس می شوند که در این صورت نیاز به تعبیر دارند.
بنابراین «رؤیاها» همیشه مربوط به گذشته است و از آینده هرگز خبر نمی دهد، تنها می توانند وسیله خوبی برای خواندن «ضمیرناآگاه» باشند و به همین جهت برای درمان بیماری های روانی که متکی به کشف ضمیر ناآگاه است بسیار می شود که از خواب های بیمار کمک می گیرند. بعضی از دانشمندان غذاشناس میان «خواب و رؤیا» و «نیازهای غذائی بدن» رابطه قائل هستند و معتقدند که مثلاً اگر انسان در خواب ببیند از دندانش «خون» می چکد لابد ویتامین ث بدن او کم شده است! و اگر در خواب ببیند موی سرش سفید گشته معلوم می شود گرفتار کمبود ویتامین ب شده است!!.

و اما فلاسفه روحی تفسیر دیگری برای خواب ها دارند، آنها می گویند، خواب و رؤیا بر چند قسم است:

۱. خواب های مربوط به گذشته زندگی و امیال و آرزوها که بخش مهمی از خواب های انسان را تشکیل می دهد.
۲. خواب های پریشان و نامفهوم که معلول فعالیت توهّم و خیال است (اگر چه ممکن است انگیزه های روانی داشته باشد).
۳. خواب هائی که مربوط به آینده است و از آن گواهی می دهد.

شک نیست که خواب های مربوط به زندگی گذشته و جان گرفتن و تجسم صحنه هائی که انسان در طول زندگی خود دیده است تعبیر خاصی ندارند، هم چنین خواب های پریشان و به اصطلاح «اَضْغاث اَحلام» که نتیجه افکار پریشان و همانند افکاری است که انسان در حال تب و هذیان پیدا می کند نیز تعبیر خاصی نسبت به مسائل آینده زندگی نمی تواند داشته باشد، اگر چه روانشناسان و روانکاوان از آنها به عنوان دریچه ای برای دست یافتن به ضمیر ناآگاه بشری استفاه کرده و آنها را کلیدی برای درمان بیماری های روانی می دانند، بنابراین تعبیر خواب آنها برای کشف اسرار روان و سرچشمه بیماریها است نه برای کشف حوادث آینده زندگی.
و اما خواب های مربوط به آینده نیز دارای دو شعبه است، قسمتی خواب های صریح و روشن می باشند که به هیچ وجه تعبیری نمی خواهند و گاهی بدون کمترین تفاوتی با نهایت تعجب، در آینده دور یا نزدیک تحقق می پذیرد می باشد. دوم خواب هائی است که در عین حکایت از حوادث آینده بر اثر عوامل خاص ذهنی و روحی تغییر شکل یافته و نیازمند به تعبیر هستند.

برای هر یک از این خواب ها، نمونه های زیادی وجود دارد که همه آنها را نمی توان انکار کرد، نه تنها در منابع مذهبی و کتب تاریخی نمونه هائی از آن ذکر شده؛ بلکه در زندگی خصوصی خود ما یا کسانی که می شناسیم مکرر رخ داده است به اندازه ای که هرگز نمی توان همه را معلول تصادف دانست.(۱)،(۲)

پی نوشت ها: